فسفر عنصر بسیار مهمی است که برای رشد همه گیاهان ضروری است. با کمبود آن، کشاورزان و باغداران کود فسفات مصرف می کنند.  فسفر فرآیندهای متابولیک در گیاه را کنترل می کند و منبع انرژی است. این عنصر بخشی از هسته سلول است که در زندگی گیاه نقش اساسی دارد. و علاوه بر این، فسفر در سنتز کربوهیدرات ها نیز نقش دارد.

بنابراین، فقط با مقدار کافی کود فسفات، گیاهان به درستی و به سرعت رشد می کنند و به خوبی میوه می دهند. کود فسفر باعث رشد ریشه گیاه و افزایش عملکرد آن می شود، بنابراین استفاده از آن برای محصولاتی مثل سبزیجات، غلات، توت ها و میوه ها اهمیت ویژه ای دارد.

ویژگی منحصر به فرد کود فسفات این است که نمی توانید از “تغذیه بیش از حد” گیاهان با این کود بترسید. البته این بدان معنا نیست که می توانید گیاهان را بدون اندازه گیری با این کود تغذیه کنید، اما اگر کود فسفات بیشتری نسبت به آنچه در دستورالعمل ذکر شده به خاک داده اید، نگران نباشید.

علائم کمبود فسفر

ساقه ها و برگ های گیاهان ابتدا تیره می شوند و سپس به رنگ ارغوانی در می آیند. اغلب، لکه های تیره در برگ های پایین بوته ظاهر می شوند.

برگها تغییر شکل داده و زودتر می ریزند.

رشد گیاه متوقف می شود و ریشه ضعیف رشد می کند.

در اولین علائم کمبود فسفر، باید کود فسفات به خاک اضافه شود. و بهتر است برای استفاده از این کود سالانه انجام شود.

انواع کود فسفات و کاربرد آنها

توصیه می شود همه کودهای فسفاته در پاییز و همزمان با حفاری استفاده شوند و نه فقط در سطح خاک پراکنده شوند. واقعیت این است که فسفر درکودهای فسفاته  به شکلی وجود دارد که جذب آن دشوار است و در طول زمستان این مواد در لایه های خاک پخش می شوند و در اواخر بهار یا اوایل تابستان به خوبی توسط ریشه گیاهان جذب می شوند. اما برخی از کودها (معمولا مایع) که فسفر در آنها به شکل آسان جذب وجود دارد نیز در بهار و در طول فصل رشد مصرف می شوند.

سوپر فسفات

بسیاری از کشاورزان و باغداران معتقدند که این کود بهترین نوع کود فسفات است. کود سوپر فسفات متشکل از مونوکلسیم فسفات، اسید فسفریک و عناصر کمیاب مانند منیزیم و گوگرد است. سوپر فسفات ساده دارای 15-20٪ فسفر و نوع دیگر آن دارای دو برابر فسفر حدود 50٪ است. هر دو نوع برای هر دو زمین باز و بسته مناسب هستند. و برای همه فرهنگ ها و در هر خاکی اعمال می شود. اما این کودهای فسفاته برای گل ها به ویژه برای گل رز و دیگر محصولاتی همچون گوجه فرنگی، خیار، درختان سیب، انگور و توت فرنگی مفید هستند.

هنگام کاشت محصولات باغی 20-15 گرم کود فسفات به هر کدام و هنگام کاشت بوته و درخت هر کدام 70-35 گرم اضافه می شود. در طول فصل رشد از کود فسفات مایع استفاده می شود. هنگام استفاده از سوپر فسفات مضاعف، به دلیل غلظت بالای فسفر در آن، میزان مصرف کود بر 2 تقسیم می شود.

آموفوس

این کود از خنثی سازی اسید فسفریک با بکارگیری آمونیاک به دست می آید. معلوم می شود فسفات آمونیوم یکی از مواد مغذی مهم گیاه را تولید می کند. بنابراین، در ترکیب آموفوس – 11-12٪ نیتروژن و حدود 50٪ فسفر وجود دارد، در حالی که کلر و نیترات ندارد، بنابراین این کود فسفر-نیتروژن برای محصولات خیار ایده آل است. آموفوس را می توان نه تنها در پاییز، بلکه در بهار در هنگام کاشت نیز استفاده کرد، زیرا به خوبی در آب حل می شود. برای تغذیه گیاهان زینتی و سبزیجات، 15-25 گرم آموفوس و برای درختان میوه و بوته های توت – 20-35 گرم استفاده می شود.

کودهای فسفات پیچیده

دیاموفوس

نام های دیگر این کود آمونیوم هیدروژن فسفات و دی آمونیوم فسفات است. دیاموفوس حاوی حدود 50 درصد فسفر و 18 تا 20 درصد نیتروژن است. این کود میزان اسیدی بودن خاک را کاهش می دهد و اغلب همراه با کود دامی یا فضولات پرندگان استفاده می شود. این نوع کود فسفات عمدتاً برای کاشت سبزیجات استفاده می شود. بنابراین، هنگام کاشت سیب زمینی، گوجه فرنگی و خیار1 قاشق چایخوری به هر گودال اضافه می شود.

متافسفات پتاسیم

این نوع کود فسفات به صورت پودری سفید رنگ است که حاوی 55-60٪ اکسید فسفر و 35-40٪ اکسید پتاسیم است.

متافسفات پتاسیم در خاک اسیدی به خوبی جذب می شود. این کود فسفر پتاسیم برای گیاهان حساس به کلر مثل انگور، حبوبات و غیره مفید است.

پودر فسفریتی

این کود معدنی (به صورت پودر) حاوی حدود 20 درصد فسفر، 30 درصد کلسیم و مجموعه ای از عناصر کمیاب است. فسفات کلسیم محلول در آب است، بنابراین، فقط در خاک های اسیدی یا زمانی که همراه با کودهای اسیدی (مثلاً کود دامی) استفاده می شود، توسط گیاهان جذب می شود. این نوع کود فسفات، هنگام حفاری قبل از کاشت محصولات باغی (1.5-2 کیلوگرم در هر 10 متر مربع) در خاک جاسازی می شود.

نیتروآموفوسکا

در حال حاضر، کودهای فسفات پیچیده بسیار محبوب هستند، زیرا آنها نه تنها فسفر، بلکه سایر عناصر درشت که برای رشد مناسب گیاهان (پتاسیم و نیتروژن) ضروری هستند، نیز دارند. این نوع کود فسفات پیچیده دارای نیتروژن – فسفر – پتاسیم به صورت مایع و به صورت گرانول خاکستری است.

قابل ذکر است که فسفر به سه شکل مونوکلسیم فسفات، دی کلسیم فسفات و آمونیوم فسفات ارائه می شود. نسبت نیتروژن، پتاسیم و فسفر ممکن است متفاوت باشد.

مزایای کود فسفات

کودهای فسفاته مهمترین منبع تغذیه گیاهان هستند، این مزایا شامل موارد زیر می باشد.

• افزایش عملکرد میوه ها و غلات
• بهبود طعم و کیفیت میوه ها و انواع محصولات
• بهبود کیفیت ظاهری گیاهان
• افزایش ایمنی در برابر بیماری های ویروسی و قارچی
• افزایش مقاومت در برابر سرما و مقاومت در زمستان
• کند کردن روند پیری گیاهان
• تحریک رشد و نمو ریشه
• افزایش مقاومت گیاهان در برابر کمبود مواد مغذی.

با توجه به اینکه کود فسفات به آهستگی جذب می شود، توصیه می شود 1 بار در 2-3 سال کوددهی انجام شود.